CDP: Thẩm mỹ cổ điển của Stablecoin Tính đến năm 2025, stablecoin vẫn là cơ hội hứa hẹn nhất trong lĩnh vực tiền điện tử. Quy mô khổng lồ của chúng đã biến chúng thành một chiến trường chiến lược — ngay cả giữa các quốc gia. Theo dữ liệu từ Artemis, trong tổng cung stablecoin 250 tỷ USD, $USDT và $USDC vẫn chiếm tới 88% thị phần, trong khi hàng trăm stablecoin mới vẫn chưa tạo ra được ảnh hưởng đáng kể đến sự thống trị của chúng. Trong số các ứng cử viên còn lại trong không gian stablecoin phi tập trung, hai cái tên nổi bật — $DAI và $USDS — đứng cạnh ngôi sao đang lên $USDe, đại diện cho hơn 8,5 tỷ USD đang lưu hành. Cả $DAI và $USDS đều xuất phát từ cùng một giao thức: MakerDAO (hiện đã đổi thương hiệu thành Sky). Mặc dù có sự cạnh tranh ngày càng tăng từ cả các đối thủ truyền thống và mới nổi, MakerDAO đã quản lý để duy trì vị thế thống trị của mình — chủ yếu nhờ vào một cơ chế cấu trúc mà họ đã tiên phong từ sớm: CDP (Vị trí nợ được đảm bảo). Trong thị trường tăng giá trước đó, các stablecoin được xây dựng trên kiến trúc CDP đã chiếm gần 20% tổng thị trường, một con số đáng chú ý khi xem xét sự tập trung cao độ của sự thống trị stablecoin vào thời điểm đó. Ngày nay, cơ chế dường như cổ điển này vẫn tiếp tục được nhiều giao thức stablecoin áp dụng, tạo ra nhiều sản phẩm phái sinh và điều chỉnh khác nhau. Tại sao nó vẫn hoạt động? Vấn đề gì mà nó giải quyết một cách tinh tế đến mức mà những người khác vẫn dựa vào nó? Bài viết này phân tích logic cơ bản của CDP — cả từ góc độ thiết kế và qua lăng kính hành vi thực tế của người dùng. CDP là gì? CDP là viết tắt của Vị trí nợ được đảm bảo, một cơ chế cho phép người dùng tạo ra stablecoin bằng cách khóa tài sản hiện có của họ làm tài sản đảm bảo. Về cơ bản, đây là một cấu trúc cho phép người dùng phát hành nợ stablecoin dựa trên tài sản tiền điện tử của họ. Quy trình này bao gồm một số bước chính: Tài sản đảm bảo vượt mức: Người dùng gửi tài sản tiền điện tử — chẳng hạn như $ETH, $WBTC hoặc $USDC — vào một giao thức CDP. Lấy MakerDAO làm ví dụ, tỷ lệ tài sản đảm bảo phải giữ trên 150% để giữ cho vị trí an toàn và tránh bị thanh lý. Việc tài sản đảm bảo vượt mức này phục vụ như một đệm chống lại sự biến động của thị trường, đảm bảo hệ thống vẫn duy trì khả năng thanh toán ngay cả khi giá tài sản đảm bảo giảm mạnh. Phát hành nợ: Khi tài sản đảm bảo đã được khóa, giao thức cho phép người dùng vay — thường là dưới dạng stablecoin phi tập trung (ví dụ: $DAI từ MakerDAO, hiện được đổi thương hiệu thành $USDS). Quy trình này thực sự tạo ra các stablecoin mới và đưa chúng vào lưu thông. Thanh toán và Giải phóng tài sản đảm bảo: Để mở khóa tài sản đảm bảo, người dùng phải trả lại các stablecoin đã vay cùng với một khoản phí ổn định. Khoản phí này đại diện cho chi phí duy trì tỷ lệ cố định và được hiển thị dưới dạng tỷ lệ phần trăm hàng năm (APY) trên vị trí nợ. Khi đã trả lại, các stablecoin đã vay sẽ bị đốt cháy, và tài sản đảm bảo sẽ được mở khóa và có thể yêu cầu. Tại sao sử dụng giao thức CDP? Sức hấp dẫn cốt lõi của CDP nằm ở khả năng biến tiềm năng tăng giá của một tài sản thành thanh khoản có thể sử dụng ngay lập tức trên chuỗi — mà không yêu cầu người dùng phải bán hoặc giải phóng vị trí của họ. Đối với người dùng DeFi, điều này mở ra sự linh hoạt chiến lược lớn hơn trong khi vẫn duy trì vị thế dài hạn. Các trường hợp sử dụng phổ biến nhất bao gồm: Vị thế đòn bẩy: Đây là một trong những trường hợp sử dụng chính của CDP. Người dùng gửi một tài sản biến động làm tài sản đảm bảo và vay stablecoin dựa trên nó. Họ sau đó sử dụng các stablecoin đó để mua thêm cùng một tài sản biến động, tạo ra một vị thế dài đòn bẩy. Ví dụ, bạn có thể khóa $ETH vào một CDP, vay $DAI, và sử dụng nó để mua thêm $ETH — khuếch đại sự tiếp xúc của bạn với biến động giá của $ETH. Chiến lược sinh lời: Phát hành stablecoin là thành phần cốt lõi của các hệ thống CDP. Đồng thời, các giao thức stablecoin cạnh tranh nhất hiện nay đang bị kẹt trong một cuộc đua đổi mới không ngừng — và trong môi trường này, bất kỳ stablecoin nào không có lợi suất tích hợp sẽ gặp khó khăn trong việc thu hút người dùng hoặc xây dựng được sức hút nghiêm túc. Cùng lúc đó, CDP lại không hiệu quả về vốn — người dùng phải tài sản đảm bảo vượt mức nặng nề và không phải tất cả người dùng đều sẵn sàng chấp nhận rủi ro hướng đi chỉ để cải thiện hiệu quả vốn. Đó là lý do tại sao các giao thức thường cố gắng "làm cho stablecoin của họ hoạt động hiệu quả hơn" bằng cách tích hợp chúng vào các hệ sinh thái lợi suất DeFi rộng lớn hơn. Lấy MakerDAO, người tiên phong CDP ban đầu, làm ví dụ. Là một phần của quá trình chuyển đổi thương hiệu gần đây sang Sky (@SkyEcosystem), họ đã giới thiệu một stablecoin được thiết kế lại: $USDS, thay thế $DAI như tài sản nợ cốt lõi. Xung quanh $USDS, một số chiến lược tập trung vào lợi suất đang nổi lên, chẳng hạn như: · Tiết kiệm đơn giản Mặc dù các giao thức CDP tạo thành nền tảng của việc phát hành stablecoin, việc tham gia vào các cơ hội lợi suất của chúng không nhất thiết phải yêu cầu mở một vị trí nợ được đảm bảo. Để mở rộng thanh khoản và khả năng tiếp cận, nhiều giao thức cung cấp các cách thay thế, thân thiện với người dùng hơn để có được sự tiếp xúc. Trong trường hợp của MakerDAO, người dùng có thể kiếm lợi suất trực tiếp thông qua mô-đun "Tiết kiệm" trên giao thức cho vay sub-DAO, Spark (@sparkdotfi). Lợi suất này được lấy từ các khoản phí ổn định phát sinh từ việc vay CDP, lợi nhuận từ trái phiếu Kho bạc Hoa Kỳ, và các khoản thanh toán lãi suất trong chính Spark. Theo tài liệu chính thức, APY hiện tại đứng ở mức 4,5%, và nó vẫn cố định bất kể mức sử dụng ở phía cho vay. · Farming Token Farming có khuyến khích từ lâu đã là một phần không thể thiếu trong việc khởi động stablecoin. Trong hầu hết các trường hợp, quy trình theo một mô hình quen thuộc: có được stablecoin → đặt cược nó → kiếm token quản trị hoặc token thưởng. Tự nhiên, hiệu suất của farming phụ thuộc rất nhiều vào hiệu suất giá của token farm chính nó. Sự biến động thường rất lớn. Ví dụ, trong chương trình farming gần đây của Spark, APY đã dao động mạnh từ 7% → 17% → 12% chỉ trong một tuần. Những đợt tăng tạm thời trong lợi suất không nhất thiết phản ánh lợi nhuận bền vững. Luôn xác nhận xem các vị trí có thể được thoát ra một cách tự do hay không, và xem xét kỹ các điều khoản trước khi cam kết vốn. · Rủi ro sử dụng không đúng cách Nhiều stablecoin dựa trên CDP hoàn toàn phi tập trung. So với các stablecoin được phát hành tập trung như $USDT và $USDC, $DAI luôn giữ một vị trí khác biệt trong bối cảnh tiền điện tử. Tuy nhiên, sự kháng cự quy định này cũng khiến nó trở nên đặc biệt hấp dẫn đối với các tác nhân xấu. Kết quả là, $DAI thường xuất hiện sau các vụ khai thác lớn hoặc hack giao thức — phục vụ như stablecoin được lựa chọn cho những kẻ tấn công muốn nhanh chóng di chuyển hoặc rửa tiền từ các quỹ bị đánh cắp. Sự khác biệt giữa CDP và Giao thức cho vay? Nhiều người dùng có xu hướng nhầm lẫn CDP với các giao thức cho vay như Aave hoặc Compound khi họ lần đầu tiên gặp chúng. Dù sao, cả hai đều cho phép bạn thế chấp tài sản để đổi lấy thanh khoản, và cả hai đều có thể tạo ra lợi nhuận thông qua lãi suất. Tuy nhiên, một CDP không phải là về "vay" — mà là về "tạo ra nợ chống lại chính bạn." Ngược lại, các giao thức cho vay cho phép bạn vay tiền từ những người khác. Sự khác biệt cơ bản này hình thành hành vi kinh tế phía sau mỗi mô hình. Đối với các nguồn cho vay, khi bạn vay từ Aave hoặc Compound, bạn đang rút từ một pool thanh khoản được tài trợ bởi các người dùng khác — tài sản đến từ các người cho vay khác. Giao thức tính lãi suất từ các pool này và phân phối lại cho các người cho vay. Ngược lại, các stablecoin được vay thông qua một giao thức CDP không được các bên khác gửi trước. Thay vào đó, chúng được tạo ra mới bởi hợp đồng thông minh khi bạn thế chấp tài sản như $ETH. Nói cách khác, bạn đang tạo ra nợ mới, không tiêu thụ tiền gửi của người khác. Đối với cơ chế lãi suất, các giao thức cho vay dựa vào động lực cung-cầu và đường cong lãi suất, điều này có thể dẫn đến những biến động ngắn hạn mạnh mẽ. CDP, tuy nhiên, có lãi suất được xác định bởi quản trị giao thức, khiến chúng tương đối ổn định theo thời gian. Điều này có nghĩa là chi phí vốn của bạn trở nên dễ dự đoán hơn khi sử dụng CDP. Đối với việc chịu rủi ro, nếu một người vay trên Aave không trả lại, tài sản đảm bảo của họ sẽ bị tịch thu để bù đắp cho tổn thất — nhưng bất kỳ thiếu hụt nào cuối cùng sẽ được hấp thụ bởi giao thức và các nhà cung cấp của nó. Trong một hệ thống CDP, tuy nhiên, rủi ro hoàn toàn thuộc về cá nhân đã tạo ra các stablecoin. Nếu tỷ lệ tài sản đảm bảo giảm xuống dưới ngưỡng thanh lý, hợp đồng thông minh sẽ tự động thanh lý vị trí. Ngay cả CDP cũng có thể sụp đổ dưới điều kiện thị trường cực đoan Là một trong những cấu trúc cơ bản của các hệ thống cho vay DeFi, CDP có vẻ vững chắc trên bề mặt — nhưng trong các môi trường thị trường phức tạp, chúng ẩn chứa những rủi ro tiềm ẩn đáng kể. Mối đe dọa phổ biến nhất mà người dùng phải đối mặt là rủi ro thanh lý do sự sụt giảm đột ngột trong tỷ lệ tài sản đảm bảo, khiến họ không có thời gian để bổ sung. Các nguy cơ khác bao gồm sự chậm trễ của oracle dẫn đến "thanh lý sai", sự không khớp lợi suất gây ra các chiến lược chênh lệch giá thất bại, hoặc tắc nghẽn mạng khiến tất cả các hành động trở nên không hiệu quả. Trong các kịch bản cực đoan, những rủi ro này thường bùng phát đồng thời. Thảm họa biểu tượng nhất xảy ra vào ngày Thứ Năm Đen tối năm 2020, khi MakerDAO trải qua một thất bại thanh lý hệ thống. Ngày hôm đó, giá $ETH giảm 43%, gây ra sự hoảng loạn rộng rãi. Một cơn lũ giao dịch đã khiến phí gas tăng vọt và mạng lưới trở nên tắc nghẽn nghiêm trọng. Tệ hơn nữa, các cập nhật oracle của MakerDAO đã bị chậm lại. Khi giá mới cuối cùng được cập nhật, một số lượng lớn các kho chứa ngay lập tức rơi xuống dưới ngưỡng thanh lý của chúng. Các bot thanh lý — được gọi là Keepers — lẽ ra phải can thiệp, nhưng chúng đã bị tê liệt do chi phí gas tăng vọt. Các kịch bản của chúng thiếu sự linh hoạt để thích ứng với những điều kiện cực đoan như vậy. Điều này đã tạo ra một lỗ hổng nghiêm trọng trong hệ thống. Các tác nhân xấu đã khai thác tình huống, chiếm đoạt 8,32 triệu USD giá trị $ETH mà không tốn chi phí, thực sự cướp bóc các kho của MakerDAO. Giao thức đã để lại 5,67 triệu USD nợ xấu. Sự cố này không chỉ phơi bày sự mong manh của các hệ thống CDP dưới áp lực cực đoan mà còn là một lời cảnh tỉnh cho toàn bộ ngành công nghiệp. Nó đã làm nổi bật tầm quan trọng của quản lý rủi ro vững chắc, cơ sở hạ tầng oracle kiên cố và cơ chế thanh lý chịu lỗi — cung cấp những bài học khó kiếm được mà vẫn tiếp tục định hình sự phát triển của DeFi ngày nay. Kết thúc CDP là một trong những nguyên tắc cho vay đầu tiên trong DeFi và vẫn phục vụ như một bản thiết kế cơ bản cho nhiều giao thức mới hơn. Mặc dù chúng có thể không còn là ngôi sao sáng nhất trong không gian stablecoin, nhưng đối với những người mới đến DeFi, chúng vẫn là một sân chơi quý giá để hiểu về rủi ro, hiệu quả và sự tin cậy. Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm: Nội dung này chỉ nhằm mục đích giáo dục và không cấu thành lời khuyên tài chính. Các giao thức DeFi mang theo rủi ro thị trường và kỹ thuật đáng kể. Giá token và lợi suất rất biến động, và việc tham gia vào DeFi có thể dẫn đến việc mất toàn bộ vốn đầu tư. Luôn tự nghiên cứu, hiểu các yêu cầu pháp lý trong khu vực của bạn, và đánh giá rủi ro một cách cẩn thận trước khi tham gia.

Tác giả: Nhóm OneKey ( @jonasCyang )